Ta pseudoalergia jest wciąż trudna do rozpoznania

Niektóre osoby mimo wprowadzenia rozsądnego sposobu żywienia nadal odnotowują szereg niepokojących objawów. Niekiedy zdarza się wręcz, że pokarmy powszechnie uznawane za prozdrowotne, takie jak kapusta kiszona, pomidory, szpinak, ciemna czekolada, czerwone wino, żurawina i owoce cytrusowe niespodziewanie przyczyniają się do nasilenia niepożądanych objawów. W takiej sytuacji za przyczynę problemów może odpowiadać tytułowa nietolerancja.    

Czym jest  nietolerancja histaminy?

To stan, w którym ilość histaminy w organizmie przekracza indywidualny próg tolerancji, co może prowadzić do szeregu objawów przypominających alergię. Objawy nietolerancji histaminy mogą pojawić się okazyjnie u każdego. Niemniej jednak u osób wrażliwych na histaminę niepożądane objawy mogą wystąpić nawet przy podaży histaminy w ilościach zazwyczaj dobrze tolerowanych, co prawdopodobnie wiąże się z ograniczeniem aktywności enzymów oksydazy diaminowej (DAO)  lub N-metylotransferazy histaminy (HNMT), rozkładających histaminę. Ograniczenie aktywności DAO może mieć kilka przyczyn: przyjmowanie niektórych leków, schorzenia układu trawiennego i zaburzenia mikroflory jelitowej oraz wysoka podaż innych amin biogennych mogących go blokować.

Objawy nietolerancji

Histamina w organizmie jest mediatorem wielu reakcji, stąd  objawy nietolerancji histaminy mogą być bardzo różnorodne:

– świąd, pokrzywka (swędzenie i zaczerwienienie skóry najczęściej w okolicy uszu, oczu, nosa),

– obrzęk naczynioruchowy (najczęściej obejmuje twarz lub gardło),

– uczucie zatkanego nosa, wyciek wodnisty z nosa, kichanie,

– bóle głowy,

– zmęczenie, rozdrażnienie, zmieszanie,

– niepożądane objawy ze strony układu trawiennego, zwłaszcza skurcze lub ból brzucha, biegunki, wzdęcia,

– pierwotne bolesne miesiączkowanie (dysmenorrhea),

– obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,

– tachykardia (przyspieszenie akcji serca),

– niepokój, napady lęku,

– bóle w klatce piersiowej.

Nietolerancja histaminy należy do dosyć słabo poznanych nadwrażliwości pokarmowych. W związku z czym obecnie brakuje definitywnych metod pozwalających na jej diagnostykę. Występowanie przynajmniej 2 typowych objawów oraz ich minimalizacja w efekcie stosowania diety z ograniczeniem histaminy lub leków antyhistaminowych może wskazywać na występowanie omawianej przypadłości. Dodatkowo w trakcie diagnostyki warto wykluczyć występowanie alergii na pokarmy bogate w histaminę.

Niektóre osoby odnotowują również  poprawę skóry trądzikowej w związku z ograniczeniem spożycia pokarmów bogatych w histaminę. W przypadku kobiet wrażliwość na histaminę może być w pewnym stopniu zależna od fazy cyklu miesięcznego. Jednocześnie, co ciekawe, wiele kobiet obserwuje poprawę symptomów nietolerancji histaminy podczas ciąży, co wiąże się wysoką produkcją DAO przez płód.

Źródła histaminy

W kontekście nietolerancji histaminy często podawany jest przykład szklanki z wodą. Spożycie określonego pokarmu zawierającego pewne ilości histaminy nie musi od razu powodować niepożądanych objawów. Jednakże poprzez dostarczanie histaminy z różnych źródeł możliwe jest doprowadzenie do przekroczenia indywidualnego progu tolerancji, tak więc przepełnienia szklanki i rozlania wody.

Interesujące jest, że niektóre mikroorganizmy zlokalizowane w układzie pokarmowym są w stanie syntetyzować znaczne ilości histaminy. Nadmierne stężenie tych mikroorganizmów może stanowić jedną z przyczyn omawianych problemów. Jednocześnie niektóre mikroorganizmy mogą syntetyzować DAO. W związku z czym interwencje nastawione na poprawienie profilu mikroflory jelitowej mogą być niezwykle pomocne w minimalizowaniu objawów nietolerancji histaminy.

Szereg pokarmów może zawierać znaczne ilości histaminy i/lub stymulować jej uwalnianie.

Produkty fermentowane:

– mleczne: sery podpuszczkowe, jogurt, kefir, zsiadłe mleko, maślanka,

– mięsa: salami, pepperoni,

– warzywa: kapusta kiszona, ogórki kiszone, kimchi, fermentowane produkty sojowe,

– napoje fermentowane: wino, piwo, szampan.

Niektóre owoce i ich przetwory:

– owoce produkujące histaminę w procesie dojrzewania: pomidory, czereśnie,

– owoce bogate w naturalne benzoesany: truskawki, maliny, żurawina,

– owoce cytrusowe: pomarańcze, grejpfruty, cytryny, limonki,

– owoce suszone,

– papaja, ananas.

Niektóre warzywa i ich przetwory:

– szpinak, bakłażan, oliwki, awokado, czerwona fasola.

Inne pokarmy:

– część białkowa jaja kurzego,

– czekolada, kakao,

– orzechy,

– orzechy ziemne,

– ocet.

Przyprawy:

– cynamon, anyż, gałka muszkatołowa, lukrecja.

Niektóre barwniki i konserwanty:

– tartrazyna (cytrynowożółty barwnik),

– czerwone barwniki,

– benzoesany i siarczany.

Znaczne ilości histaminy mogą również zawierać pokarmy nieodpowiednio/długotrwale przetwarzane i przechowywane: przetwory mięsne, resztki mięsa długotrwale przechowywane w lodówce, ryby, owoce morza.

Leczenie

Osoby posiadające niski próg tolerancji histaminy powinny rozważyć możliwość wprowadzenie diety z ograniczeniem histaminy. W niektórych przypadkach korzystne może być również zastosowanie suplementów DAO lub zawierających składniki pokarmowe niezbędne do prawidłowego działania tego enzymu (m.in. miedź oraz witaminy B6 i C), ewentualnie wykazującej działanie antyhistaminowe – kwercetyny.

Wprowadzenie diety z ograniczeniem histaminy może wiązać się z ograniczeniem lub eliminacją szeregu pokarmów, w związku z czym osoby nie mające większego doświadczenia w komponowaniu jadłospisów powinny przy wdrażaniu takiej diety skorzystać z pomocy dietetyka. 

Do napisania powyższego artykułu posłużyły wywiady z Dr. Janice Vickerstaff Joneja oraz publikacja przeglądowa:

Maintz i Novak (2007). Histamine and histamine intolerance. Am J Clin Nutr. 85: 1185-96.

http://180rekompozycja.pl/nietolerancja-histaminy-bole-glowy-swedzenie-skory-problemy-trawienne/

Iwona Gryszkin

Dietetyk z 14 letnim doświadczeniem. Iwona Gryszkin ukończyła studia magisterskie na Wydziale Nauk o Żywności na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu oraz podyplomowe studia dietetyczne na Akademii Medycznej w Poznaniu. Specjalizuję się w prowadzeniu i opracowywaniu programów dietetycznych towarzyszących terapiom medycznym w obszarach schorzeń metabolicznych, gastrologicznych jak i kardiologicznych.