Fruktoza przyczyną poważnych problemów metabolicznych!

FRUKTOZA – PRZYCZYNĄ STANÓW ZAPALNYCH, STŁUSZCZENIA WĄTROBY I ZABURZEŃ KONCENTRACJI.

Na przestrzeni 10 lat wzrosło spożycie słodkich napojów gazowanych o 41%, a napojów owocowych i soków o 35%.  Obecnie aż 15% kalorii w diecie Amerykanów pochodzi z fruktozy i syropów glukozowo- fruktozowych .

Konsekwencje nadmiernego spożycia fruktozy

• Otyłość
• Cukrzyca t.2
• Insulinooporność
• Dna moczanowa
• Nadciśnienie
• Zwiększone ryzyko powstawania chorób serca
• Podwyższony poziom trójglicerydów
• Stłuszczenie wątroby
• Depresje
• IBS

Co to jest fruktoza?

Fruktoza jest to cukier prosty, w stanie wolnym występujący naturalnie m.in. w owocach i miodzie. Razem z glukozą (glukoza + fruktoza w proporcji 1:1) tworzy sacharozę (główny składnik cukru spożywczego). W przemyśle spożywczym jest stosowany na szeroką skalę. Obecnie wchodzi w skład większości dostępnych na rynku produktów w postaci syropów skrobiowo- fruktozowych, co doprowadziło do tego, że jest spożywana w nadmiarze.

Co to jest syrop glukozowo-fruktozowy

Ze względu na tanią technologię pozyskiwania ze skrobi  różnego pochodzenia botanicznego i jest używany na szeroką skalę w przemyśle jako dodatek do napoi, jogurtów, batoników nawet tych ze zdrowej żywności.  Przyczynia się do rozwoju otyłości, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego krwi, dny moczanowej,  niektórych nowotwór, a także nadpobudliwości u dzieci.

W eksperymencie trwającym  przez 3 miesiące szczury pojono napojem słodzonym syropem glukozowo-fruktozowym. Efektem był wzrost częstości występowania zaburzeń profilu lipidowego oraz wzrost ciśnienia tętniczego krwi

W innym badania zauważono występowanie insulinooporności u szczurów po 4 tygodniach karmienia dietą zawierającą 35% fruktozy. Fruktoza mimo braku wpływu na sekrecję insuliny może sprzyjać rozwojowi insulinooporności poprzez wzrost stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi, zmniejszających wrażliwość receptorów insulinowych. Niezestryfikowane kwasy tłuszczowe transportowane z adipocytów do wątroby, zwiększają wątrobową syntezę trigliceroli. W licznych badaniach wykazano, że wzrost stężenia trójglicerydów prowadzi do insulinooporności.  Dodatkowo wzrost ilości kwasów tłuszczowych obecnych w układzie żyły wrotnej stymuluje wątrobową syntezę glukozy, prowadzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi, nasila wydzielanie insuliny, a w dłuższym okresie sprzyja uszkodzeniu komórek beta wysp trzustkowych, wytwarzających insulinę.

Jak reaguje organizm po spożyciu fruktozy? 

Cukier ten jest inaczej (to nie znaczy lepiej) przetwarzany przez organizm, ponieważ omija pewne szlaki metaboliczne i w całości przetwarzany jest na trójglicerydy, z których następnie powstaje tkanka tłuszczowa. Zjedzenie produktu o wysokiej zawartości fruktozy nie zwiększa ilości leptyny (substancja związana z regulacją apetytu) i nie powoduje zahamowania łaknienia, co stanowi jeszcze większe zdrowotne zagrożenie. Fruktoza omija etap kontrolny typowego dla glukozy szlaku metabolicznego, pozwala to na pobudzenie szlaków, prowadzących do nasilenia syntezy kwasów tłuszczowych. W konsekwencji dochodzi do wzrostu stężenia lipidów, co może prowadzić np. do stłuszczenia wątroby.

Jakie konsekwencje zdrowotne może mieć regularne spożywanie fruktozy i syropu fruktozowego? 

Regularna, niekontrolowana  konsumpcja produktów słodzonych fruktozą lub syropami wysokofruktozowymi nie jest korzystna dla organizmu. Jego spożycie może prowadzić do: rozwoju otyłości, zwiększenia ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, zaburzeń gospodarki lipidowej, chorób układu sercowo-naczyniowego, dny moczanowej, kamicy nerkowej oraz niektórych nowotworów. Jest przyzcyną nadpobudliwości u dzieci.

Fruktoza a stłuszczenie wątroby

Fruktoza spożywana w nadmiarze może być również przyczyną niealkoholowego stłuszczenia wątroby – przekonują naukowcy z Wake Forest Baptist Medical Center na łamach “American Journal of Clinical Nutrition”. Po sześciu tygodniach badań na małpach naukowcy doszli do wniosku, że uszkodzenie wątroby u małp, które były na diecie bogatej we fruktozę, było dwukrotnie bardziej nasilone niż u małp, które nie spożywały jej w nadmiarze. Przyczyną takiego stanu jest być może fakt, że fruktoza jest metabolizowana przede wszystkim w wątrobie (w przeciwieństwie do glukozy, która jest też zużywana w innych tkankach). Jej nadmiar nasila produkcję wolnych kwasów tłuszczowych i trójglicerydów, które w całości odkładają się w wątrobie.

Kolejnym poważnym zaburzeniem wynikającym z nadmiernej konsumpcji fruktozy  jest stan zapalny stawów!

Skąd mam wiedzieć, że spożywam za dużo fruktozy?

Konsumpcja jednej szklanki (250-300 g) produktu słodzonego syropem wysokofruktozowym (np. napoje typu cola) często stanowi całodobową dopuszczalną ilość cukrów prostych w diecie

Jakie produkty mogą zawierać fruktozę i syrop fruktozowy?

Substancje te dodawane są obecnie nie tylko do napojów i słodyczy, ale także do wielu produktów powszechnie utożsamianych z prawidłowym sposobem żywienia (np. mleczne napoje fermentowane). Znajdziemy je też w wędlinach, daniach typu fast-food i wielu innych wyrobach, nie kojarzonych ze smakiem słodkim. Niestety w wielu batonikach nawet tych oznakowanych jako dietetyczne można znaleźć syrop skrobiowo- fruktozowy.

Problemy z nadmiernymi gazami, wzdęciami mogą być wynikiem przeciążenia wątroby i jelit fruktozą ale także może wynikać z wady metabolicznej jaką jest wrodzona nietolerancja fruktozy.

Nietolerancja fruktozy – przyczyny

Nietolerancja fruktozy to niewłaściwa reakcja organizmu, która pojawia się po spożyciu produktów zawierających fruktozę

Wrodzona nietolerancja fruktozy, czyli fruktozemia, to choroba uwarunkowana genetycznie. Jej przyczyną jest niedobór lub brak- enzymu biorącego udział w metabolizmie fruktozy w wątrobie – który jest wynikiem mutacji w genie kodującym ten enzym. Przy niedoborze lub braku aldolazy B nie może dojść do kolejnych etapów rozkładu fruktozy. W konsekwencji metabolity fruktozy gromadzą się w komórkach wątroby do poziomu toksycznego i upośledzają jej funkcje.

Z kolei zespół złego wchłaniania fruktozy jest wynikiem niedoboru lub braku białka, które jest odpowiedzialne za transport cukru owocowego przez błonę komórkową. Gdy w organizmie brakuje tego białka, fruktoza nie może zostać rozłożona i ulega fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym. W konsekwencji tworzą się kwasy i gazy, które powodują wzrost ciśnienia osmotycznego treści jelitowej oraz działają drażniąco na błonę śluzową, czego skutkiem są przykre dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Pamiętajmy że jednym jest wrodzona wada metaboliczna ale te same zaburzenia mogą pojawić się z przeciążenia, nadmiaru.

Do objawów fruktozemii należą:

• ciężka hipoglikemia, czyli niedocukrzenie (apatia, senność, a nawet drgawki i omdlenia), która jest wynikiem zaburzenia gospodarki węglowodanowej przez fruktozo-1-fosforan
• wymioty
• powiększenie wątroby
• żółtaczka
• krwotoki
• objawy infekcji układu moczowego (przy fruktozurii w moczu pojawia się fruktoza, która zwiększa ryzyko zakażeń układu moczowego);

W 50 proc. przypadków postaci trzewnej nietolerancji fruktozy rozpoznaje się schorzenia współistniejące, takie jak: zespół drażliwego jelita, nietolerancja laktozy, nietolerancja histaminy, niedobór cynku i kwasu foliowego.

Zespół złego wchłaniania fruktozy – objawy

W przypadku postaci trzewnej nietolerancji fruktozy objawy ze strony układu pokarmowego pojawiają się w niedługim czasie po spożyciu produktów zawierających cukier owocowy:

• nudności i wymioty
• bóle brzucha
• biegunki
• wzdęcia
• oddawanie nadmiernej ilości gazów

Jaką zatem obchodzić się z fruktozą

To na co powinniśmy zrobić w pierwszej kolejności to  absolutnie wykluczyć  produkty zawierajcie syrop glukozowo- fruktozowy

Drugą zasadą jest ograniczyć udział miodu do dawki 1 łyżeczki dziennie ( w niektórych przypadkach należy go również odstawić)

Unikać nadmiaru owoców do max 300 g dziennie.

W przypadku podejrzeń nietolerancji frutozy wykonać badania genetyczne w tym kiernku.

1. Jeśli mamy ochotę na musli spróbujmy przygotować domową mieszankę złożoną z płatków owsianych górskich, ziaren słonecznika i rodzynek i , a nie gotowy produkt sklepowy, który na pewno ma nadmiar cukru.
2. CZYTAJMY ETYKIETY! To jest zasada najważniejsza, jak będziemy dokonywać świadomych zakupów, istnieje większe prawdopodobieństwo, że uchronimy się przed nadmiarem sztucznej fruktozy.

Iwona Gryszkin

Dietetyk z 14 letnim doświadczeniem. Iwona Gryszkin ukończyła studia magisterskie na Wydziale Nauk o Żywności na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu oraz podyplomowe studia dietetyczne na Akademii Medycznej w Poznaniu. Specjalizuję się w prowadzeniu i opracowywaniu programów dietetycznych towarzyszących terapiom medycznym w obszarach schorzeń metabolicznych, gastrologicznych jak i kardiologicznych.